Piróg biłgorajski - niecodzienny wypiek na 1 urodziny Smaczniutkie.pl

To już, a może dopiero roczek od czasu, kiedy mój blog Smaczniutkie.pl ujrzał światło monitorów komputerowych w całej Polsce, a nawet w wielu zakątkach całego świata, gdzie swoje miejsce na ziemi znalazła nasza Polonia. Wiem, że brzmi to trochę patetycznie, ale w taką rocznicę musicie mi wybaczyć tych kilka słów samopochlebstwa łechcących własne blogowe ego :) Żeby nie być szablonową wybrałam na tę niecodzienną okazję wypiek, który potraktujcie jako urodzinowy poczęstunek ode mnie - piszę całkiem serio, bo choć to proste danie, będzie z pewnością dla wielu z Was pierwszym smakowym kontaktem z tą tradycyjną regionalną smaczną potrawą. I nie ukrywam, że jest w tym wyborze pewien klucz łączący urodziny mojego bloga z innymi narodzinami sprzed już kilkudziesięciu lat - ach jak ten czas szybko leci...

Piróg biłgorajski, bo o nim mowa, zwany też krupniakiem, rekczakiem lub pierogiem gryczanym, pochodzi ze staropolskiej kuchni Biłgoraja i jego okolic (woj. Lubelskie). Był robiony na świąteczne okazje: chrzciny, wesela, święta Wielkanocne i Bożego Narodzenia. Nazywany był kiedyś biłgorajskim tortem. Udekorowany był na wierzchu, tak jak współczesne ciasta. Obecnie wypiek ten stracił rangę świątecznego specjału i stał się powszednim daniem, które przeżywa swój renesans może ze względu na wpisanie go w 2005 roku na listę Produktów Tradycyjnych, tak jak np. bardzo zdrowy olej lniany (również z tamtych okolic). Stał się na tyle znanym wypiekiem w mieście swojego pochodzenia, że jest wyrabiany przez piekarnie biłgorajskie i przez to dostępny dla klientów sklepów spożywczych w tamtych okolicach. Z wyglądu przypomina pasztet, a w smaku można powiedzieć, że ile gospodyń tyle kombinacji i tyle różnych smaków. Z uwagi na swoje składniki jest on automatycznie prostym i smacznym daniem wegetariańskim, chociaż staropolscy protoplaści piroga pewnie nie myśleli o takim jego przeznaczeniu - raczej inspirowała ich bieda niż potrzeba kulinarnego eksperymentowania. Oto przepis na jedyny w swoim rodzaju autentyczny piróg biłgorajski:

Składniki:

• 4-5 średnich ziemniaków
• 25 dkg sera białego tłustego
• 10-15 dkg kaszy gryczanej prażonej
• 2 jajka
• 1/2 kostki masła lub 2 kopiaste łyżki smalcu ze skwarkami
• 2 łyżki śmietany 18%
• sól
• pieprz

Wykonanie:
Ziemniaki obieramy, kroimy i gotujemy w osolonej wodzie. W międzyczasie gotujemy kaszę gryczaną. Ugotowane ziemniaki rozgniatamy (nie musimy robić tego dokładnie, mogą pozostać wyczuwalne kawałki), dodajemy ugotowaną kaszę, pokruszony ser biały, jajka, śmietanę, tłuszcz i przyprawy. Wyrabiamy ręką. Wkładamy do wysmarowanej smalcem formy keksowej i pieczemy w 180°C około godziny (na złoty kolor). Można go upiec w drożdżowej skórce, jak i bez niej tak jak tutaj prezentuję - wówczas nazywany jest "łysym". Podajemy go od razu po upieczeniu do jedzenia w kawałkach na ciepło z dodatkiem kubka kefiru, maślanki, mleka czy mleka zsiadłego (np. jako danie obiadowe), lub w kolejne dni wyjęty z lodówki i pokrojony na zimno (np. jako śniadanie czy kolację). Bardzo dobrze smakuje podsmażany w plastrach na maśle (jak na zdjęciu poniżej). Dodatkowo może być nawet podany z keczupem - ale to już wymysł współczesnych czasów. Pokrojony na zimno świetnie zastępuje kromkę chleba czy nawet kanapkę do pracy. Jak widzicie zastosowań tego sycącego i zdrowego dania może być bardzo wiele.
Ja mój piróg gryczany zawsze piekę w formie keksowej, ale piecze się go też w dużych blaszkach. Niekiedy dodaję otarty majeranek, z liśćmi mięty mi osobiście nie smakuje. Uwspółcześniona wersja piroga może też zawierać kawałek starego na tarce sera żółtego. Składniki i proporcje, które podałam są moją wersją opracowaną przez lata pieczenia tego specjału. Poniżej dla dociekliwych podaję proporcje opracowane na stronie internetowej miasta Biłgoraja:

• 2 kg ziemniaków
• 1 kg tłustego twarogu
• 0,8 kg kaszy gryczanej
• 6 jajek
• 1 szklanka śmietany
• słonina, smalec
• sól
• pieprz
• mięta (może być suszona)